.

ਬੋਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਟੋ ਰੂਪ ਵਾਲੇ ਮੈਟਰ ਨੂੰ ਬਦਲੋ ਟਾਈਪ ਰੂਪ ਵਿਚ/Speech to text and OCR

Dr. CP Kamboj April 25, 2018 ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ

20180426

ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਚਾਸ਼ਣੀ ‘ਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਦੀ ਮਿਠਾਸ

ਫੋਟੋ ਰੂਪ ਨੂੰ ਬਦਲੋ ਟਾਈਪ ਰੂਪ ਵਿਚ

ਦੋਸਤੋ, ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਉੱਤੇ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਬੋਝਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਹੱਲ ਵੀ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਕ ਐਸਾ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਟਾਈਪ ਕਰਿਆਂ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਨੇ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਤੇ ਟਾਈਪਿੰਗ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਸਗੋਂ ਸਾਖਰਤਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਹੁਣ ਅੱਖਰ-ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਅਨਜਾਣ ਵਿਅਕਤੀ ਅਨਪੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਸਗੋਂ ਉਹ ਬੋਲ ਕੇ ਲਿਖ ਸਕੇਗਾ ਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਜਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦੇ ਸਕੇਗਾ। ਦੋਸਤੋ, ਤੁਸੀਂ ਦਫ਼ਤਰ ’ਚ ਬੈਠਿਆਂ, ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ, ਮੰਜੇ ‘ਤੇ ਪਿਆਂ ਜਾਂ ਸੈਰ ਕਰਦਿਆਂ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੇ ਬੋਝ ਨੂੰ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਚਾਸ਼ਣੀ ਰਾਹੀ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਹੌਲ਼ਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਬਾਰੇ ਕਿ ਇਹ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ? ਦੋਸਤੋ, ਇਸ ਵਿਲੱਖਣ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ– ਲਿਪੀਕਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਕੀ-ਬੋਰਡ (Lipikaar Punjabi Keyboard)। ਇਹ ਐਂਡਰਾਇਡ ਫੋਨ ਦੀ ਇਕਮਾਤਰ ਐਪ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੂਗਲ ਐਪ ਸਟੋਰ ਤੋਂ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਐਪ ਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰਨ ’ਤੇ ਇਕ ਸੈਟਿੰਗਜ਼ (Setting) ਵਾਲੀ ਸਕਰੀਨ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਸਿੱਧਾ ਐੱਸਐੱਮਐੱਸ ਐਪ, ਵਟਸਐਪ, ਫੇਸਬੁਕ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਐਪ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹੋ ਤੇ ਟੱਚ ਕਰੋ। ਹੇਠਾਂ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ। ਇੱਥੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਚੁਣੋ ਤੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਵਾਲੇ ਮਾਈਕ ਵਾਲੇ ਨਿਸ਼ਾਣ ਨੂੰ ਦੱਬੋ। ਹੁਣ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਣਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ, ਬੋਲੋ ਤੇ ‘ਹੋ ਗਿਆ’ ਵਾਲਾ ਬਟਣ ਦਬਾ ਦਿਓ। ਜੋ ਬੋਲਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਟਾਈਪ ਹੋਇਆ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ। ਜਿੰਨਾ ਸਪਸ਼ਟ, ਉੱਚੀ ਤੇ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਬੋਲੋਗੇ, ਆਊਟਪੁਟ ਓਨੀ ਹੀ ਚੰਗੀ ਆਵੇਗੀ। ਰੌਲ਼ੇ-ਗੌਲ਼ੇ ਵਾਲੇ ਮਾਹੌਲ ‘ਚ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਤੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਗ਼ਲਤ ਅੱਖਰ-ਜੋੜ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਆਪਣੇ ਫੋਨ ਨਾਲ ਇਕ ਵੱਖਰਾ ਮਾਈਕਰੋਫੋਨ ਜੋੜ ਕੇ ਉਹਦੇ ਵਿਚ ਬੋਲੋ ਤਾਂ ਟਾਈਪ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਆਵੇਗਾ।

ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਐਪ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਔਖ ਵੀ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ’ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀਆਂ ਸੈਟਿੰਗਜ਼ (Settings) ਵਿਚ ਜਾਓ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਲੈਂਗੂਏਜਿਜ਼ ਐਂਡ ਇਨਪੁਟ (Languages and Input) ਖੋਲ੍ਹ ਲਓ। ਹੁਣ ਕਰੰਟ ਕੀ-ਬੋਰਡ (Current Keyboard) ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਲਿਪੀਕਾਰ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਚੁਣ ਲਓ। ਦੁਬਾਰਾ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਜਾਓ ਤੇ ਆਪਦੀ ਮਿੱਠ ਬੋਲੜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਬੋਲੋ। ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦੇ ਮੋਤੀਆਂ ਵਰਗੇ ਹਰਫ਼ਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਸਤਰਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।

ਇਸ ਐਪ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਲਾਭ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿੱਧਾ ਯੂਨੀਕੋਡ ਸਿਸਟਮ (ਰਾਵੀ ਆਦਿ ਫੌਂਟ) ਵਿਚ ਲਿਖਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਆਰੀ ਫੌਂਟ ਵਾਲੇ ਮੈਟਰ ਦੀ ਈ-ਮੇਲ ਭੇਜੋ, ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੀ ‘ਕੰਧ’ ’ਤੇ ਪਾਓ, ਵਟਸਐਪ ਰਾਹੀਂ ਪੋਸਟ ਪਾਓ ਤੇ ਚਾਹੇ ਗੂਗਲ ਵਿਚ ਖੋਜੋ, ਸਭਨਾਂ ਥਾਈਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ।

ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਪਣੀਆਂ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵਿਘਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਵੱਧ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਦੀ ‘ਬਿਮਾਰੀ’ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁੱਝ ਖ਼ਰਚ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਐਪਜ਼ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਲਿਪੀਕਾਰ ਲੱਭ ਕੇ ਖੋਲ੍ਹੋ। ਇਸ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗਜ਼ ਵਾਲੀ ਸਕਰੀਨ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ ਤੇ ਇੱਥੇ ਡਿਸੇਬਲ ਐਡਜ਼ (Disable Ads) ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਔਨ-ਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਣ ਕਰ ਦਿਓ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਬੋਲ ਕੇ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਪਾਠਕ ਪੂਰਾ ਲਾਹਾ ਲੈਣਗੇ।

ਫੋਟੋ ਰੂਪ ਨੂੰ ਬਦਲੋ ਟਾਈਪ ਰੂਪ ਵਿਚ

ਦੋਸਤੋ, ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਡੀ ਕਿਸੇ ਕਿਤਾਬ, ਲੇਖ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੀ ਸੌਫ਼ਟ-ਕਾਪੀ ਗੁੰਮ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਉਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੇ ਝੰਜਟ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੋਣੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਸੋਧ ਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਜਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਹਾਰਡ (ਛਪਿਆ) ਰੂਪ ਹੀ ਹੈ। ਇਕ ਆਮ ਪਾਠਕ ਲਈ ਇਕੋ-ਇਕ ਵਿਕਲਪ ਬਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਟਾਈਪ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਪਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਬਿਨਾਂ ਟਾਈਪ ਕੀਤਿਆਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੰਮ ਕਰ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਰਹੇਗਾ? ਚੰਗਾ ਲੱਗੇਗਾ ਨਾ!

ਦੋਸਤੋ, ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾ ਕਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੈ ਇਕ ਆਪਟੀਕਲ ਕਰੈਕਟਰ ਰਿਕੋਗਨੀਸ਼ਨ (OCR) ਨਾਂ ਦੇ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਨੇ। ਇਹ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਸਕੈਨ ਜਾਂ ਫੋਟੋ ਰੂਪ ਵਾਲੇ ਮੈਟਰ ਨੂੰ ਟਾਈਪ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਬਦਲਣ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਆਓ ਹੁਣ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ‘ਅੱਖਰ-2016’ ਨਾਂ ਦੇ ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈੱਸਰ ਵਿਚ ਓਸੀਆਰ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਹੋਰਨਾਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਧਿਔਨ ਰਹੇ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਕੰਪਿਊਟਰ ’ਤੇ ਹੀ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਸੌਫ਼ਟਵੇਅਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੈੱਬਸਾਈਟ akhariwp.com ਤੋਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਮੁਫ਼ਤ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਤੁਸੀਂ ਵੱਡੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਸਕੈਨ ਕੀਤੇ ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਟਾਈਪ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਉੱਤੇ ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਅੱਖਰ-2016’ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰ ਲਓ। ਅੱਖਰ ਦੀ ਸਕਰੀਨ ਨਵੇਂ ਐੱਮਐੱਸ ਵਰਡ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ। ਉਤਲੇ ਪਾਸੇ ਟੈਬ ਬਾਰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ। ਇੱਥੋਂ ਲੈਂਗੂਏਜ ਟੂਲ (Language Tool) ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਕੇ (ਹੇਠਾਂ) ਰੀਬਨ ਤੋਂ ਆਪਟੀਕਲ ਕਰੈਕਟਰ ਰਿਕੋਗਨੀਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਬਟਣ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ। ਇੱਥੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਓਸੀਆਰ ਚੁਣੋ। ਇਕ ਸਨੇਹਾ ਆਵੇਗਾ ਉਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧੋ। ਹੁਣ ਨਵੀਂ ਸਕਰੀਨ ਤੋਂ ‘ਐਡ ਫਾਈਲ’ (Add File) ਜਾਂ ‘ਐਡ ਫੋਲਡਰ’ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ। ਧਿਔਨ ਰਹੇ ਕਿ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਪੇਜ ਇਕੱਠੇ ਸਕੈਨ ਕਰਨੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਇਕ ਹੀ ਫੋਲਡਰ ਵਿਚ ਪਏ ਹਨ ਤਾਂ ‘ਐਡ ਫੋਲਡਰ’ ਆਪਸ਼ਨ ਹੀ ਲਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਕੱਲੀ ਫਾਈਲ ਨੂੰ ਟਾਈਪ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ‘ਐਡ ਫਾਈਲ’ ਚੁਣਿਆ ਜਾਵੇ।

ਹੁਣ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਵੀ ਬੜਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਓਸੀਆਰ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹੜੀ-ਕਿਹੜੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਸਕੈਨਰ ਨਾਲ ਸਕੈਨ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਯਾਦ ਰਹੇ ਇੱਥੇ ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਨਾਲ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚ ਕੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਚਲਣਾ। ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਸਕੈਨਰ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ 300 ਡੀਪੀਆਈ (dpi) ’ਤੇ ਰੱਖੋ। ਫ਼ਾਲਤੂ ਹਿੱਸਾ ਕਰੌਪ (crop) ਅਰਥਾਤ ਕਟ ਕਰ ਲਓ। ਇਹ ਵੀ ਧਿਔਨ ਰਹੇ ਕਿ ਮੈਟਰ ਇਕ ਹੀ ਕਾਲਮ ਵਿਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੇਪਰ ਅਤੇ ਛਪਾਈ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਜਿੰਨੀ ਵੱਧ ਹੋਵੇਗੀ ਆਊਟਪੁਟ ’ਤੇ ਟਾਈਪ ਹੋਇਆ ਮੈਟਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਹੀ ਮਿਲੇਗਾ। ਪੁਰਾਣਾ ਪੀਲਾ ਪੈ ਚੁੱਕਿਆ ਪੇਪਰ, ਛਪਾਈ ਫੌਂਟ ਵਿਚ ਗੜਬੜੀ, ਮੈਟਰ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਜਾਂ ਟੇਬਲਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ, ਪੈੱਨ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਣ ਆਦਿ ਆਊਟਪੁਟ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਡੇਗਦੇ ਹਨ।

ਦੋਸਤੋ, ਤੁਸੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਫੋਟੋ ਰੂਪ (jpg ਫਾਰਮੈਟ) ਨੂੰ ਟਾਈਪ (text) ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵੱਡੀ ਬਚਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।